Het Integraal Zorgakkoord (IZA) heeft als doel de zorg voor de toekomst goed, toegankelijk en betaalbaar te houden.
Om dit te bereiken zijn afspraken gemaakt tussen het ministerie van VWS en een groot aantal partijen in de zorg. Ondertekenaars van het IZA zijn onder meer overkoepelende organisaties van ziekenhuizen, de geestelijke gezondheidszorg en de ouderenzorg. De ROS’en, waaronder Proscoop, zijn als lid van InEen medeondertekenaar.
Het Integraal Zorgakkoord legt een opdracht neer in de regio. Binnen Proscoop is een werkgroep samengesteld om vooruitlopend op alle deadlines, zich te beraden op welke rol Proscoop kan hebben in de uitvoering van de verschillende akkoorden, zoals het Integraal Zorgakkoord en het Gezond en Actief Leven Akkoord. Een van die punten is: Hoe kunnen we de kennisdeling tussen de regio’s en ROS’en vormgeven?
ROS-netwerk
Het ROS-netwerk laat in de notitie ‘Wat de ROS’en kunnen betekenen op werkthema’s van het Integraal Zorg Akkoord’ zien hoe we de kennis en onze ervaringen in de regio’s inzetten bij het realiseren van de werkthema’s uit het IZA. Een belangrijk uitgangspunt van het IZA is het verbeteren van regionale samenwerking en het versterken van de eerstelijnszorg. Het IZA is voor Proscoop dan ook een uitgangspunt om onze rol als partner in de regio uit te voeren of in te nemen. Andere akkoorden en programma’s zoals het GALA, WOZO en TAZ zijn hier ook onderdeel van.
Vertaling naar transformatie
De vertaling van een schriftelijk akkoord naar een concrete regionale en lokale transformatie krijgt in hoog tempo steeds meer vorm. Het speelveld op dit onderwerp is en blijft dan ook continu in beweging. De grote lijnen worden momenteel uitgezet, de concrete invulling ervan ontwikkelt zich voortdurend.
De diversiteit van de regio’s vraagt om een actieve rol waarbij we onze kennis van de regio en de bestaande samenwerkingen passend invullen.
Hoe kunnen wij mensen met een chronische aandoening beter ondersteunen met passende zorg? Deze vraag stond aan de wieg van de ontwikkeling van een leefstijlroer, ontstaan uit samenwerking tussen Medisch Coördinerend Centrum (MCC) Klik en Proscoop.
Het leefstijlroer in samenwerking met Arts en Leefstijl brengt interactief het lokale aanbod van zorg en sociaal domein bij elkaar, met als doel passende zorg en ondersteuning aan patiënten.
Adviseur Hans Peter Wittingen is betrokken bij de ontwikkeling. ‘Voor passende zorg is een goede samenwerking tussen zorgaanbieders van groot belang. Uit een behoeftepeiling onder 370 zorgprofessionals in de regio Zwolle bleek dat slechts een kwart goed bekend is met het aanbod van zorg en het sociaal domein in hun eigen werkgebied.’
Enkele andere cijfers:
Hans Peter Wittingen: “De urgentie voor de ontwikkeling van de tool in regio Zwolle was hoog. Maar dat het dan ook zo omarmd wordt zoals het is ontwikkeld is erg mooi. Het leefstijlroer voorziet in een behoefte van zorgprofessionals en er komen steeds meer hulpvragen over hoe ze de tool het beste kunnen gebruiken. Ik zie een groeiende belangstelling in de zorg voor een bredere blik op gezondheid. Mooi om hier middels het ontwikkelen van het leefstijlroer de zorgprofessional in te kunnen ondersteunen. Er is in deze tool bewust gekozen zowel adviezen en zelfhulp (zelfmanagement) te laten zien als ook professionele ondersteuning, zodat ook voor ‘lichtere’ ondersteuning dan zorg gekozen kan worden.’
Wat is het leefstijlroer?
Het leefstijlroer is een gesprekstool voor zorgverleners. Het geeft handvatten om samen met de patiënt de juiste koers te bepalen naar een gezonde leefstijl. Zo krijgt de patiënt als mens weer regie over zijn/haar gezondheid en welzijn. Het leefstijlroer brengt alle aanbod binnen zorg en welzijn en het sociaal domein samen. Zo is bijvoorbeeld het gemeentelijk aanbod van zorg en sociaal domein gekoppeld aan het leefstijlroer. De taak van de zorgverlener is om de patiënt te ondersteunen, maar de patiënt zelf heeft hier een belangrijk aandeel in.
Het leefstijlroer is bruikbaar voor iedere zorgprofessional, van maatschappelijk werkers tot medisch specialisten, van fysiotherapeuten tot apothekers en van verpleegkundigen tot huisartsen. Het moedigt professionals aan om de patiënt te benaderen vanuit de positieve gezondheid. Op deze manier worden alle professionals uitgedaagd een breder netwerk te vormen, vanaf de tweede lijn tot aan het sociaal domein.
Eerste versie nu beschikbaar
De eerste versie van het leefstijlroer is nu voor de gemeente Zwolle beschikbaar. Binnenkort volgen ook een tweede (werkafspraak Astma) en derde versie (werkafspraak Aanhoudende Lichamelijke Klachten). We werken in 2023 actief aan de opzet van een pilot voor verdere implementatie.
Bekijk het leefstijlroer: https://mcc-klik.mdl-solutions.nl/schemas/leefstijlroer-gemeente-zwolle/stappen/leefstijlroer-hoofdpagina-az
Positieve Gezondheid. Een thema wat ieder jaar weer opduikt in ons jaarbericht. Het jaarbericht van 2021 spant de kroon: maar liefst 34 keer komt deze term voor. ‘Is het dan wel nodig om dit weer te belichten in 2022?’ vroegen wij ons af. Het antwoord is volmondig ‘ja’. Wij vertellen u graag waarom.
Positieve gezondheid krijgt meer en meer een plek binnen domein van zorg en welzijn. Er wordt tenslotte niet meer alleen gekeken naar de afwezigheid van ziekte, maar juist naar het vermogen van mensen om regie te voeren over zijn of haar leven. Mensen worden zich op deze manier meer bewust van hun eigen gezondheid en welzijn en kunnen actief werken aan het verbeteren ervan.
Proscoop is in haar hele werkgebied betrokken bij programma’s die deze brede benadering van gezondheid agenderen. Er wordt op verschillende manieren aandacht gevraagd over hoe positieve gezondheid ingezet kan worden in de dagelijkse werkzaamheden van professionals in de zorg. Zo is adviseur Elma van Dongen actief betrokken bij de regionale beweging Positief Gezond IJsselland. Zij trekt hierin op met GGD IJsselland en Provincie Overijssel.
Elma: ‘Positief Gezond IJsselland wil ondersteunend, verbindend en versterkend zijn. Met drie organisaties werken we samen, we versterken elkaar. Ook brengen we mensen, organisaties en domeinen samen. Dit alles van uit een brede blik op gezondheid.’
Collega-adviseur Marc Loffeld doet een duit in het zakje rondom dit thema in de regio Arnhem. Daar ondersteunt hij, samen met adviseur Kim Boerakker, het project Samenwerken vanuit Positieve Gezondheid.
Marc: ‘Wij hebben een grote club eerstelijns zorgverleners gestimuleerd om de samenwerking aan te gaan binnen allerlei onderwerpen. We begonnen met vijf werksessies waarin wij het gedachtegoed Positieve Gezondheid niet alleen presenteerden maar ook toepasten, door het stellen van kritische vragen.’
Kim: ‘Wij hebben mooie resultaten bereikt. Bijvoorbeeld het voeren van “het andere gesprek” aan de keukentafel met een patiënt. Ook zijn er afspraken gemaakt over het voorschrijven van noodzakelijke medicatie tussen apothekers en huisartsen. Mooi om te ervaren wat allemaal mogelijk is wanneer je verschillende professionals op deze manier laat samenwerken!’
Adviseur Karlijn de Vries is enthousiast over de Monitor Positieve Gezondheid. Proscoop ontwikkelde dit samen met GGD Flevoland, Provincie Flevoland en Flever. Het dashboard biedt inzicht hoe het gesteld is met de Flevolanders op alle onderdelen van Positieve Gezondheid (dagelijks functioneren, kwaliteit van leven, lichaamsfuncties, meedoen, mentaal welbevinden en zingeving).
Karlijn: ‘Alleen ga je sneller, samen kom je verder is van toepassing. We vullen elkaar goed aan in de werkgroep, hebben allemaal onze eigen kwaliteiten. Vanuit verschillende perspectieven toewerken naar een mooi eindresultaat geeft veel energie.’
Binnen Noordoost-Nederland is Proscoop betrokken bij veel projecten en programma’s rondom dit thema. Wilt u er meer over weten of er zelf mee starten? Neem contact op met een adviseur uit uw regio.
In 2022 heeft Proscoop verschillende wandelingen Positieve gezondheid georganiseerd in verschillende natuurgebieden. Zorgprofessionals wandelden samen met als verbindende factor Positieve gezondheid. Al wandelend kwamen deelnemers tot inspiratie en energie om nóg meer met positieve gezondheid aan de slag te gaan.
Zo trok adviseur Aline Kronenberg het Drentse Dwingelderveld in met 15 enthousiastelingen. Er ontstonden waardevolle gesprekken. Zij vertelt hierover: ‘Ik vond het erg inspirerend om de wandeling Positieve Gezondheid in Drenthe te organiseren. Tijdens de wandeling werd ik geraakt door de mooie en goede gesprekken die we voerden. Als adviseurs zorgden we voor een goede voorbereiding van de wandeling. Zo hebben we bijvoorbeeld de wandeling alvast gewandeld en vragen opgesteld die we met de deelnemers wilden bespreken. Op deze manier hebben we ervoor gezorgd dat iedereen de wandeling zorgenvrij kon meemaken.’
Adviseur Rudie van den Berg pakte een ander stukje natuur in Noordoost-Nederland. Rondom kasteel Slangenburg (bij Doetinchem) trok zij eropuit met een groep zorgprofessionals. Er ontstonden mooie gesprekken rondom Positieve Gezondheid.
Rudie: ‘Collega Kyra Jansing en ik waren de ‘gangmakers’. Wij hadden de route uitgezet en droegen de gespreksonderwerpen aan, zoals: ‘Welke concrete stap zou je willen zetten op positieve gezondheid en wat heb je dan nodig?’ en ‘Wat als er geen grenzen zijn, hoe zou je dan jouw werk vormgeven?’ en ‘Zijn er speerpunten waar je meer aandacht aan wil geven?’ We liepen steeds twee aan twee, pauzeerden met de hele groep en wisselden uit, hadden plezier én het was heerlijk weer!
Wat Rudie, Kyra en Aline betreft, is het doel van deze wandelingen ruimschoots behaald. Nog meer enthousiasme en inspiratie onder de zorgprofessionals.
Proscoop heeft in 2022 acht theatervoorstellingen over Positieve Gezondheid georganiseerd. Waarom een theatervoorstelling en wat was de impact? We vragen het aan communicatieadviseur Petra van Harten.
Waarom een theatervoorstelling over Positieve Gezondheid?
‘De theatervoorstelling was de afsluiting van onze campagne ‘Gezondheid werkt’. Een campagne die met persoonlijke verhalen inspireerde over Positieve Gezondheid. De insteek van de theatervoorstelling was om kennis te delen maar vooral om te inspireren. We hebben vanuit verschillende scenes laten zien aan de professionals uit zorg en welzijn wat er verandert wanneer we denken vanuit gezondheid in plaats van ziekte. We wilden juist deze brede blik op gezondheid laten zien en dat we samen een gezonde wijk, gemeente of regio realiseren.’
Hoe is de theatervoorstelling ontstaan?
‘We wilden, toen het weer mogelijk was om elkaar te ontmoeten, dat in de regio’s mogelijk maken. Daarbij kozen we voor Positieve Gezondheid als domeinoverstijgend en verbindend thema. Ons doel was op een inspirerende manier het gedachtengoed van Positieve Gezondheid op zo’n manier te delen dat het raakt. We hebben daarom verschillende (zorg)professionals en ervaringsdeskundigen betrokken. Hun verhalen hebben een plek gekregen in de voorstelling.’
"Het was zo herkenbaar, zo gaat het bij ons thuis ook altijd."
Wat was de impact was van deze theatervoorstelling?
‘Er zijn ruim 1.000 (zorg)professionals geweest en we hebben ontzettend veel positieve reacties ontvangen. Juist omdat we in de voorstelling verschillende alledaagse thema’s voorbij lieten komen met herkenbare scenes. Herkenbaar in het werk maar ook in ieders privéleven. Na iedere scene was er een gesprek met het publiek. Op deze manier raakten we samen echt de kern. Door onze inzichten uit te wisselen over wat er verandert als we ons focussen op gezondheid.’
"Wat een geweldige avond was het! Tranen gelachen! Naast zoveel dingen die er voor ons werk 'moeten' was dit een mooie avond om te 'ontmoeten'."
Proscoop organiseerde acht theatervoorstellingen over Positieve Gezondheid in april en mei 2022 in theaters in Zwolle, Arnhem, Hoogeveen, Hardenberg, Lelystad, Deventer, Doetinchem en Zutphen. De theatervoorstelling heeft een vervolg gekregen met de Zomer Challenge over Positieve Gezondheid en met verschillende Positieve Gezonde wandelingen in onze regio. De voorstelling was zo succesvol dat theatergroep A La Carte deze voorstelling voor een breder publiek is gaan uitvoeren onder de naam ‘Dromen Vangen’.
Bekijk de aftermovie van de theatervoorstelling – Foto’s voorstelling
In Nederland staan jaarlijks duizenden mensen die psychische problemen ervaren te lang op de wachtlijst voor (specialistische) geestelijke gezondheidszorg.
In 2021 is een regioplan opgesteld in de regio Apeldoorn-Zutphen om twee jaar lang te werken aan een duurzame samenwerkingswerkingsrelatie. Het doel: wachttijden in de GGZ verder terugdringen.
Voorzittersrol
Adviseur Anita Lahuis is voorzitter van de werkgroep ‘Samenwerken en verwijzen’.
‘Ik begeleid deze werkgroep vanaf juni 2021. Het is een domeinoverstijgende werkgroep waar huisartsen, sociaal domein en GGZ in vertegenwoordigd zijn. Vanuit mijn rol begeleid ik de werkgroep: ik bereid de overleggen voor, verwerk de input tot een voorstel of advies en zoek verbinding met de andere twee werkgroepen of organisaties in de regio.
Adviezen die uit ‘mijn’ werkgroep komen, breng ik in bij de stuurgroep. Samen met de versneller en de voorzitters van beide andere werkgroepen hebben wij een regionale bijeenkomst georganiseerd waar iedereen elkaar kon ontmoeten en ervaringen gedeeld werden.’
Kortere lijnen
‘In 2022 is de samenwerking tussen het sociaal domein en de GGZ verstevigd. Hier worden echt mooie afspraken gemaakt: het sociaal domein kijkt waar zij de inwoner kunnen begeleiden zodat de GGZ minder wordt belast en inwoners eerder of op een andere manier geholpen kunnen worden. Ik vind het mooi dat ik vanuit Proscoop een bijdrage mag leveren aan deze samenwerking.’
Verderop in ons werkgebied is adviseur Rik Meliesie als onafhankelijk voorzitter betrokken bij de Aanpak Wachttijden GGZ in de regio Zwolle. Sinds maart 2019 bestaat de Regionale Taskforce Wachttijden GGZ Zwolle e.o. waarin op regionaal niveau plannen worden geïnitieerd en uitgewerkt om de wachttijden voor GGZ-behandelingen terug te dringen.
Meer samenwerken
Rik: ‘2022 stond in het teken van het samenwerkingsconvenant Tijdige en Passende Mentale Zorg. Vanuit de Taskforce lag de focus op de instroom van nieuwe patiënten in de GGZ. We zijn ons gaan afvragen hoe we die toestroom beter kunnen reguleren, door bijvoorbeeld andere problematiek (zoals eenzaamheid of financiële problemen) af te vangen.’
‘Maar liefst 26 partijen hebben het samenwerkingsconvenant getekend: GGZ, huisartsen, gemeenten, welzijn en zorgverzekeraar. Ik ben er trots op dat we zoveel partijen aan deze gezamenlijke opdracht hebben kunnen verbinden. Het vraagt om een zorgvuldig proces en veel geduld. De uitvoeringsagenda maakt het convenant concreet: we gaan aan de slag met een centraal aanmeldpunt en een transfertafel.’
ALK is vaak ongrijpbaar. Klachten kunnen uiteenlopend zijn, van vermoeidheid tot spierzwakte, van darmproblemen tot psychische klachten. In Drenthe ontwikkelde Proscoop, samen met andere partijen in het transmuraal coördinatiecentrum van Treant** zogenaamde ‘zorgpaden’. Het doel van de zorgpaden is om de Drenten met ALK goed op weg te helpen met gerichte en snelle verwijzingen binnen de eerste- en tweedelijns zorg.
Er zijn twee zorgpaden, één voor volwassenen en één voor kinderen. Waarin doorgeklikt kan worden naar documenten met handige verwijzingen over wat verschillende zorgverleners kunnen bieden. De documenten zijn eenvoudig in gebruik: op de eerste pagina volgt men een soort ‘pad’ wat leidt naar verschillende mogelijkheden.
De lancering van de zorgpaden vond in oktober 2022 plaats tijdens een webinar waar ruim 80 mensen naar keken. Er waren gesprekken met zorgprofessionals en een ervaringsdeskundige over het belang van samenwerking omtrent ALK. Met voorbeelden verdiepten we het gesprek waardoor we inzicht gaven in het perspectief van de patiënt en de rol van de professionals in de zorgverlening.
Adviseurs Elisabeth Floor en Deirdre van Akkeren blikken terug op het traject en op het webinar.
Elisabeth: ‘Er is heel wat werk verzet door de werkgroepen voordat de zorgpaden gereed waren. Dat vergt veel van zorgverleners en van ons als adviseurs, maar de samenwerking was écht goed! Er waren regelmatig online sessies om alles goed in kaart te brengen. Door onder andere een duidelijke rolverdeling en betrokkenheid van ervaringsdeskundigen kwam alles goed uit de verf. Ik kijk met vertrouwen naar de toekomst en hoop dat de zorgpaden in Drenthe een voorbeeld kunnen zijn voor anderen.’
Deirdre vult aan: ‘De diversiteit aan tafel tijdens het webinar werd gewaardeerd. Niet alleen de visie van de zorgverlener werd belicht, maar ook een ervaringsdeskundige kwam aan het woord. Ik ben blij dat ik als adviseur een rol speel in dit traject. ALK komt veel voor en ik hoop dat we met de zorgpaden in Drenthe betere hulp kunnen bieden voor de inwoner.’
* De term ‘somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK)’ wordt sinds 2021 steeds minder gebruikt. Tegenwoordig wordt gesproken over ‘aanhoudende lichamelijke klachten (ALK)’.
** Proscoop en het Transmuraal Coördinatiecentrum van Treant (TCCT) werken nauw samen in dit gehele project. Proscoop begeleidt de regiegroep ALK Treant en draagt zorg voor de lay-out van de zorgpaden en de organisatie van het webinar.
Een oncologiezorgnetwerk is een regionaal of lokaal netwerk van met name eerstelijns zorgverleners die mensen met kanker en hun naasten dichtbij huis behandelen en begeleiden.
Denk bijvoorbeeld aan fysiotherapeuten, huidtherapeuten, ergotherapeuten, diëtisten, logopedisten en andere gespecialiseerde zorgverleners. De zorgverleners in het netwerk kennen elkaar goed en zijn op de hoogte van elkaars aanpak. Door de korte lijnen kunnen ze de behandelingen, in het algemeen maar specifiek voor een oncologiepatiënt, snel en goed op elkaar afstemmen. Het netwerk maakt ook afspraken met ziekenhuizen of revalidatiecentra over afstemming van zorg. Meer informatie en een overzicht van netwerken.
In verschillende regio’s ondersteunen de Regionale Ondersteuningsstructuren (ROS’en) zowel beginnende als bestaande oncologiezorgnetwerken. Om de expertise die hiermee wordt opgedaan te delen, richtten zij speciaal hiervoor de coalitie Oncologienetwerken op, waarmee zij inzetten op een grotere landelijke dekking van de oncologiezorgnetwerken in Nederland. Zo ontwikkelden het ROS-netwerk samen met het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) een toolbox. Daarin zijn tools te vinden voor startende en bestaande netwerken die zich (verder) willen ontwikkelen en professionaliseren. Zoals een voorbeeld beleidsplan of zorgpad.
Webinars
In mei 2022 werd door IKNL een webinar ‘Oncologiezorgnetwerken in beeld’ georganiseerd. Daarin werd gesproken over de meerwaarde voor de patiënt, zorgverleners en verwijzers. Door de sprekers werd ingegaan op het borgen van kwaliteit, zichtbaarheid en landelijke dekking, financiële bestendigheid en verbinding aan het zorglandschap. Arie Jongejan nam hier namens het ROS-netwerk aan deel.
Proscoop organiseerde in 2022 een webinarreeks waarin inspiratie, kennisdeling en samenwerking centraal stond. Deelnemers van de lokale netwerken in het werkgebied van Proscoop ontmoetten elkaar online, met als doel het stimuleren en uitwisselen van tips en ervaringen. Kortom, de uitgevonden wielen met elkaar delen.
Meer informatie over Oncologiezorgnetwerken (in oprichting) in het werkgebied van Proscoop.
In de wijk Presikhaaf in Arnhem is Proscoop in 2019 betrokken om aan de slag te gaan met Positieve Gezondheid. Wat is de maatschappelijke impact geweest van Positieve Gezondheid? Door middel van de SROI analyse is de maatschappelijke impact van Positieve Gezondheid in Presikhaaf in beeld gebracht. Adviseur Kim Boerakker vertelt erover.
Waarom is Presikhaaf gestart met Positieve Gezondheid?
‘De huisartsengroep zag kansen voor hun praktijk om te werken vanuit Positieve Gezondheid. Kansen voor meer werkplezier van medewerkers en betere zorg voor patiënten. De eerste stap was een inspiratiesessie voor alle medewerkers over Positieve Gezondheid. Vanuit deze sessie zijn gesprekken voor de pilot Positieve Gezondheid (2019-2021) in de wijk Presikhaaf op gang gekomen. Met als achterliggende motivatie de toenemende werkdruk in combinatie met een toenemende zorgvraag en krapte op de arbeidsmarkt.’
Wat was belangrijk bij deze pilot?
‘Tijdens de driejarige pilot zijn er doorlopend activiteiten geweest om Positieve Gezondheid duurzaam te implementeren en te gaan werken vanuit deze visie. Een belangrijke succesfactor was dat Positieve Gezondheid als integrale visie werd benaderd en in de hele praktijkvoering, en samenwerkingen in de wijk, is toegepast. Doordat iedereen werd betrokken, van praktijkmedewerkers tot de professionals in de wijk, was er veel enthousiasme, begrip en draagvlak.’
Hoe vond je het om dit project te begeleiden?
‘In 2019 waren er nog niet veel praktijken die vanuit Positieve Gezondheid werkten, Presikhaaf was wel echt een koploper. Het was samen pionieren en zoeken naar de juiste weg was ontzettend leerzaam. Belangrijk hierbij was het vertrouwen in elkaar en in het proces, zodat we samen de volgende stap konden zetten’.
Wat heeft je verrast?
‘Hoeveel energie er voor dit onderwerp was van eigen medewerkers en professionals in de wijk. Door kennis van deze werkwijze groeide het inzicht in elkaars aandeel. Het werd duidelijk dat je elkaar nodig hebt, dit zorgde voor gezamenlijkheid. Daarnaast werd inzichtelijk dat er al veel gebeurde rondom Positieve Gezondheid. Dankzij dit inzicht konden we dit aan elkaar verbinden waardoor de samenwerking werd versterkt’.
Wat heeft Positieve Gezondheid voor Presikhaaf opgeleverd?
Wat is de maatschappelijke impact van deze werkwijze?
‘Om inzicht te krijgen in de impact van werken vanuit Positieve Gezondheid hebben we in 2022 een SROI–quick scan uitgevoerd. Deze methode geeft inzicht in de economische en maatschappelijke opbrengsten van dit project. Voor Presikhaaf laat het een positieve ratio van 2,41 zien. Dit betekent dat elke geïnvesteerde euro in het werken vanuit Positieve Gezondheid de maatschappij 2,41 keer meer heeft opgeleverd dan het heeft gekost’.
Meer informatie?